امر به معروف و نهی از منکر مراتبی دارد که تا با پایینترین درجه و سبکترین راه میتوان امر و نهی کرد و به مقصود دست یافت نباید متوسل به درجه بالاتر شد. ۱-قلبی و ۲-زبانی (و ۳-یدی: که در حکومت اسلامی وظیفه مردم نیست). وقتی امر به معروف آگاه باشد که مامور پروردگار عالمیان است و برای انجام ماموریت الهی و پیامبر گونه خود پاکیزه ترین ، نورانی ترین و دل نشین ترین کلمات و ادبیات خود را به عرصه این ماموریت مقدس می آورد تا این پیام آسمانی به زیباترین شکل خود تجلی کند و پذیرش مخاطب را در رتبه بالاتری قرار دهد.
شیوایی
الفاظ به راحتی فهمیده شود و پیچیده نباشد.
صراحت
چند پهلو نباشد.
اختصار
لازم نیست سخنرانی کنید. یک کلمه بگویید. مفید و مختصر باشد. البته برخی مواقع (مثل دوستان) میتوان طولش هم داد.
متانت
محکم و استوار و با وقار باشد. پس اگر به کسی که دیگران را مسخره می کند بگوییم : یک انسان با شخصیت دیگران را مسخره نمیکند با این جمله که بگوییم: «بیمزگی نکن» تفاوت بسیار دارد.
جدیت
الفاظ تذکر باید جدی و به دور از هر گونه شوخی و تسامح باشد.
اعتدال
کلمات از هرگونه افراط و تفریط به دور باشد، مکروه را حرام جلوه ندهیم و معصیت بزرگ را گناه کوچک نشان ندهیم
سلامت
تذکر دهنده اگر چه از گناه و گنهکار ناراحت است اما نباید برای خنک کردن دل خود توهین کند و ناسزا گوید زیرا ما به دنبال اصلاح دیگران هستیم ونه خنک کردن دل خود .
عطوفت
کلمات مورد استفاده در امر و نهی دینی باید به مهربانی آراسته باشند استفاده از کلماتی نظیر برادرم، داداشم، دوست عزیز و امثال آنکه نماد عطوفت و نزدیکی با مخاطب است. امر و نهی کننده را به امر و نهی شونده نزدیک می سازند و این نزدیکی میزان پذیرش را بالاتر می بردند.
اصل بر این است که در ارشاد دیگران مهربان باشیم و بدی های آنها را با خوبی پاسخ دهیم اما گاهی غلظت و درشتی واجب میگردد. مثلا فردی که کلا بدون روسری آمده است یا فردی که در علن به ناموس مردم تکه میندازد یا دست درازی میکند و … .
اکرام و احترام
احترام به گنهکار این است که با اخلاق اسلامی و رعایت حقوق دیگران و پرهیز از هر گونه بد رفتاری و بدگفتاری با او روبرو شویم.
خطا کاران در یک جایگاه منفی دینی و اجتماعی قرار دارند از این رو به نوع نگاه دیگران به خود حساسند و معمولا این ذهنیت برایشان پدید می آید که مبادا تذکر دهنده قصد توهین و تحقیر او را دارد اما با احترامی که به او می گذارد این ذهنیت منفی از میان می رود .
ادبیات امر به معروف باید محترمانه باشد به گونه ای که گنهکار این ویژگی را احساس نماید احساس شخصیت کرده ، مطمئن میشوند که قصد ئوهین و … نداریم و زمینه پذیرش در او تقویت گردد
گنهکاران از آن جهت که گنهکارند مورد مذمت هستند اما بخاطر موفقیت در تذکر خود به آنها احترام می گذاریم و نکته ی مهم اینست که منظور ما احترام بدون افراط و تفریط به گنهکار است و احترام ما نباید به تواضع بیش از حد در برابر او منتهی شود و گرفتار مداهنه گردیم.
سلام کردن به گنهکار
به او سلام می کند سلام کلید ارتباط و گفتگوست و وقتی باسلام ارتباط برقرار گردید بخشی از ماموریت انجام گرفته و راه برای ادامه ی کار گشوده می گردد.
پرهیز از ذلت دین
به طور خواهش و تمنا و التماس نباشد، به طوریکه گناهکار فکر کند در موضع حق قرار دارد و آمر و ناهی در موضع ضعف و باطل قرار دارد.