المنفقون و المنفقت بعضهم من بعض یأ مرون بالمنکر و ینهون عن المعروف و یقبضون اءیدیهم نسوا الله فنسیهم إ ن المنفقین هم الفسقون (۶۷)
وعد الله المنفقین و المنفقت و الکفار نار جهنم خلدین فیها هى حسبهم و لعنهم الله و لهم عذاب مقیم (۶۸)
ترجمه :
۶۷- مردان منافق و زنان منافق همه از یک گروهند، آنها امر به منکر، و نهى از معروف ، میکنند، و دستهایشان را (از انفاق و بخشش ) میبندند، خدا را فراموش کردند و خدا آنها را فراموش کرده (رحمتش را از آنها قطع منافقان
قطعا فاسقند.
۶۸- خداوند به مردان و زنان منافق و کفار وعده آتش دوزخ داده ، جاودانه در آن خواهند ماند، همان براى آنها کافى است ، و خدا آنها را از رحمتش دور ساخته ، و عذاب همیشگى براى آنها است .
تفسیر :
نشانه هاى منافقان
در این آیات نیز بحث همچنان درباره منافقان و رفتار و نشانه هاى آنها است . اما در نخستین آیه مورد بحث اشاره به یک مطلب کلى مى کند و آن اینکه ممکن است روح نفاق به اشکال مختلف ظاهر شود، و در چهرههاى متفاوت خودنمائى کند که در ابتدا جلب توجه نکند، مخصوصا خودنمائى روح نفاق در یک مرد با یک زن ممکن است متفاوت باشد، اما نباید فریب تغییر چهره هاى نفاق را در میان منافقان خورد، بلکه با دقت روشن مى شود که همه در یک سلسله صفات که قدر مشترک آنان محسوب مى شود شرى کند، لذا مى گوید
(مردان منافق و زنان منافق همه از یک قماشند) (المنافقون و المنافقات بعضهم من بعض ).
سپس به ذکر پنج صفت از اوصاف آنان مى پردازد:
اول و دوم :
(آنها مردم را به (منکرات ) تشویق ، و از (نیکیها) باز مى دارند) (یاءمرون بالمنکر و ینهون عن المعروف ).
یعنى درست بر عکس برنامه مؤ منان راستین که دائما از طریق (امر به معروف ) و (نهى از منکر) در اصلاح جامعه و پیراستن آن از آلودگى و فساد کوشش دارند، منافقان دائما سعى مى کنند که فساد همه جا را بگیرد، و معروف و نیکى از جامعه برچیده شود، تا بهتر بتوانند در چنان محیط آلودهاى به اهداف شومشان برسند.
سوم :
آنها دست دهنده ندارند، بلکه دستهایشان را مى بندند، نه در راه خدا انفاق مى کنند، نه به کمک محرومان مى شتابند، و نه خویشاوند و آشنا از کمک مالى آنها بهره مى گیرند (و یقبضون ایدیهم ).
روشن است آنها چون ایمان به آخرت و نتائج و پاداش (انفاق ) ندارند، در بذل اموال سخت بخى لند، هر چند آنها براى رسیدن به اغراض شوم خود، اموال فراوانى خرج مى کنند و یا به عنوان ریاکارى بذل و بخششى دارند، اما هرگز از روى اخلاص و براى خدا دست به چنین کارى نم یزنند.
چهارم :
تمام اعمال و گفتار و رفتارشان نشان مى دهد که (آنها خدا را فراموش کرده اند) و نیز وضع زندگى آنها نشان مى دهد که (خدا هم آنها را از برکات و توفیقات و مواهب خود فراموش نموده ) یعنى با آنها معامله فراموشى کرده است و آثار این دو فراموشى در تمام زندگى آنان آشکار است (نسوا الله فنسیهم ).
بدیهى است نسبت (نسیان ) به خدا به معنى فراموشى واقعى نیست ، بلکه
کنایه از این است که با آنها معامله شخص فراموشکار مى کند، یعنى هیچگونه سهمى از رحمت و توفیق خود براى آنها قائل نمى شود.
این گونه تعبیر حتى در سخنان روزمره نیز دیده مى شود که مثلا میگوئیم : چون تو وظیفه خود را فراموش کردى ، ما هم به هنگام پرداختن مزد و پاداش تو را فراموش خواهیم کرد، یعنى مزد و پاداشى به تو نخواهیم داد.
این معنى در روایات اهلبیت (علیهمالسلام ) نیز کرارا وارد شده است . قابل توجه اینکه : موضوع نسیان پروردگار با فاء تفریع بر نسیان آنها عطف شده است ، یعنى فراموشکارى آنها نسبت به فرمان الهى و ذات پاک او اثرش این است که خدا هم آنها را از مواهب خویش محروم مى سازد و این نتیجه عمل آنها است .
پنجم :
اینکه منافقان فاسقند و بیرون از دائره اطاعت فرمان خدا (ان المنافقین هم الفاسقون ).
آنچه در آیه فوق درباره صفات مشترک منافقان گفته شد در هر عصر و زمانى دیده مى شود. منافقان عصر ما با چهرههاى جدیدى که به خود گرفتهاند، در اصول فوق همانند منافقان قرون پیشین هستند، هم تشویق به فساد مى کنند، هم جلو کار نیک را مى گیرند، هم بخیل و ممسکید، و هم خدا را در تمام زندگانیشان فراموش کرده اند، و هم قانونشکن و فاسقند. و عجیب اینکه با تمام این اوصاف ، مدعى ایمان به خدا و اعتقاد محکم و مبرم به مبانى دینى و اسلامى نیز هستند!
در آیه بعد، مجازات شدید و دردناک آنها، در این جمله کوتاه بیان شده است : (خداوند مردان و زنان منافق و همه کفار و افراد بى ایمان را وعده آتش جهنم داده ) (وعد الله المنافقین و المنافقات و الکفار نار جهنم ).
همان آتش سوزانى که (جاودانه در آن خواهند ماند) (خالدین فیها) و (همین یک مجازات که تمام انواع عذابها و کیفرها را در بر دارد براى آنها کافى است ) (هى حسبهم ).
و به تعبیر دیگر آنها نیاز به هیچ مجازات دیگرى ندارند، زیرا در دوزخ همه نوع عذاب جسمانى و روحانى وجود دارد.
و در پایان آیه اضافه کند: خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته و عذاب همیشگى نصیبشان نموده است (و لعنهم الله و لهم عذاب مقیم ).
بلکه این دورى از خداوند، و بعد از پروردگار، خود بزرگترین عذاب و دردناکترین کیفر براى آنها محسوب مى شود.
