لو لا ینهئهم الربنیون و الا حبار عن قولهم الاثم و اکلهم السحت لبئس ما کانوا یصنعون (۶۳)

ترجمه :
– چرا دانشمندان نصارى و علماى یهود آنها را از سخنان گناه آمیز و خوردن مال حرام نهى نمى کنند! چه زشت است عملى که انجام مى دهند.

تفسیر نمونه آیت الله العظمی مکارم شیرازی

سپس در آیه سوم حمله را متوجه دانشمندان آنها کرده که با سکوت خود آنانرا به گناه تشویق مى نمودند و مى گوید: چرا دانشمندان مسیحى و علماى یهود، آنها را از سخنان گناه آلود و خوردن اموال نامشروع باز نمى دارند.
(لو لا ینهاهم الربانیون و الاحبار عن قولهم الاثم و اکلهم السحت )
همانطور که در سابق اشاره کرده ایم ربانیون جمع ربانى و در اصل از کلمه رب گرفته شده ، و به معنى دانشمندانى است که مردم را به سوى خدا دعوت مى کنند، ولى در بسیارى از موارد این کلمه به علماى مذهبى مسیحى اطلاق مى شده است .
و احبار جمع حبر (بر وزن ابر) به معنى دانشمندانى است که اثر نیکى از خود در جامعه مى گذارند، ولى در بسیارى از موارد به علماى یهود گفته مى شود.

در این آیه بر خلاف آیه گذشته تعبیر به قولهم الاثم شده است ، و این تعبیر ممکن است ، اشاره به این بوده باشد که دانشمندان موظفند مردم را هم از سخنان گناه آلود باز دارند و هم از اعمال گناه ، و یا اینکه قول در اینجا به معنى اعتقاد است یعنى دانشمندان براى اصلاح یک اجتماع فاسد، نخست باید افکار و اعتقادات نادرست آنها را تغییر دهند، زیرا تا انقلابى در افکار پیدا نشود، نمیتوان انتظار اصلاحات عمیق در جنبه هاى عملى داشت و به این ترتیب آیه ، راه اصلاح جامعه فاسد را که باید از انقلاب فکرى شروع شود به دانشمندان نشان مى دهد.
و در پایان آیه ، قرآن به همان شکل که گناهکاران اصلى را مذمت نمود، دانشمندان ساکت و ترک کننده امر به معروف و نهى از منکر را مورد مذمت قرار داده ، میگوید: چه زشت است کارى که آنها انجام مى دهند.
(لبئس ما کانوا یصنعون )
و به این ترتیب روشن میشود که سرنوشت کسانى که وظیفه بزرگ امر بمعروف و نهى از منکر را ترک میکنند – بخصوص اگر از دانشمندان و علما باشند – سرنوشت همان گناهکاران است و در حقیقت شریک جرم آنها محسوب مى شوند.
از ابن عباس مفسر معروف نقل شده که مى گفت : این آیه شدیدترین آیهاى است که دانشمندان وظیفه نشناس و ساکت را توبیخ و مذمت مى کند. بدیهى است این حکم اختصاصى به علماى خاموش و ساکت یهود و نصارى ندارد و تمام رهبران فکرى و دانشمندانى که به هنگام آلوده شدن مردم به گناه و سرعت گرفتن در راه ظلم و فساد، خاموش مى نشینند در بر مى گیرد، زیرا حکم خدا درباره همگان یکسان است !
در حدیثى از امیر مؤ منان على (علیه السلام ) مى خوانیم : که در خطبه اى فرمود:
اقوام گذشته به این جهت هلاک و نابود گشتند که مرتکب گناهان مى شدند و دانشمندانشان سکوت مى کردند، و نهى از منکر نمى نمودند، در این هنگام بلاها و کیفرهاى الهى بر آنها فرود مى آمد، پس شما اى مردم ! امر به معروف کنید و نهى از منکر نمائید، تا به سرنوشت آنها دچار نشوید.
و همین مضمون در نهج البلاغه در اواخر خطبه قاصعه (خطبه ۱۹۲) نیز آمده است :
فان الله سبحانه لم یلعن القرن الماضى بین ایدیکم الا لترکهم الامر بالمعروف و النهى عن المنکر فلعن السفهاء لرکوب المعاصى و الحکماء لترک التناهى
خداوند متعال مردم قرون پیشین را از رحمت خود دور نساخت مگر بخاطر اینکه امر به معروف و نهى از منکر را ترک گفتند، عوام را به خاطر ارتکاب گناه و دانشمندان را به خاطر ترک نهى از منکر مورد لعن خود قرار داد و از رحمت خویش دور ساخت .
قابل توجه اینکه درباره توده مردم در آیه سابق تعبیر به یفعلون شده و در این آیه در مورد دانشمندان تعبیر به یصنعون و مى دانیم که یصنعون از ماده صنع به معنى کارهائى است که از روى دقت و مهارت انجام مى گیرد ولى یعملون از ماده عمل به هر گونه کار گفته مى شود اگر چه دقتى در آن نباشد و این خود متضمن مذمت بیشترى است زیرا اگر مردم نادان و عوام کارهاى بدى انجام مى دهند، قسمتى از آن به خاطر نادانى و بى اطلاعى است ، ولى دانشمندى که وظیفه خود را عمل نکند حساب شده ، آگاهانه و ماهرانه مرتکب خلاف شده است ، و به همین دلیل مجازات عالم از جاهل سنگینتر و سختتر است !.

مدیر سایتمشاهده نوشته ها

Avatar for مدیر سایت

شهید طهرانی مقدم

امکان ارسال نظر وجود ندارد!